back  

Bloed

 

Wat is bloed?

 

 

 

 

Bloed samestelling

Bloed was voorheen bestempel as die rivier van lewe en word geklassifiseer as 'n gespesialiseerde bindweefsel omdat dit selle en 'n ekstrasellulêre matriks in die vorm van plasma bevat. 'n Meer beskrywende definisie sal bloed kenmerk as a mengsel van selle, vloeistof, proteïene en metaboliete.

Bloed plasma bestaan uit ongeveer 91% water en 8% opgeloste stowwe. Die grootste hoeveelheid van die opgeloste stowwe bestaan uit proteïene waarvan albumiene, globuliene (teenliggaame ingesluit), fibrogene (stollings proteïene) en regulerings stowwe soos ensieme en hormone die belangrikste is. Ander opgeloste stowwe sluit in, elektroliete, voedingstowwe en afval produkte soos urea, kreatinien, uriensuur, ammonia en billirubien wat klinies 'n belangrike rol speel. Die plasma bevat ook opgeloste gasse soos O2, CO2 en stikstof. Serum is plasma sonder die stollingsproteïene.

Histoloë en heamatoloë bestudeer gewoonlik bloed deur 'n smeer te maak op 'n glas plaatjie en dit dan met Romanovsky kleurstof te kleur. Hierdie kleurstof bevat kleurstowwe met verskillende affiniteite vir die sellulêre komponente van bloed. Die verhoudings tussen die hoeveelhede seltipes en hul morfologie is van belang in diagnoses.

Die sellulêre elemente van bloed bestaan uit eritrosiete (rooibloedselle), leukosiete (witbloedselle) en trombosiete (bloedplaatjies). Rooibloedselle en bloedplaatjies is onderskeidelik verantwoordelik vir die vervoer van suurstof en bloed stolling, hoofsaaklik intravaskulêr. Die funksie van witbloedselle in die bloed is nog onbekend, maar hierdie selle se funksies in die weefsels is talryk. Leukosiete word in twee groepe verdeel naamlik granulosiete en agranulosiete.

Granulosiete - vertoon prominente granules in die sitoplasma.
  • Neutrofiele
  • Eosinofiele
  • Basofiele
Agranulosiete - geen prominente granules is in die sitoplasma teenwoordig nie.
  • Limfosiete
  • Monosiete
  • Coetzee et al p111-117
  • Stevens en Lowe p99-116
  • Wheater p46-64

Granulosiete

Neutrofiel
Neutrofiel

Eosinofiel
Eosinofiel

Basofiel
Basofiel

Granulosiete - vertoon prominente granules in die sitoplasma.
  • Neutrofiele
  • Eosinofiele
  • Basofiele
  1. Neutrofiele of polimorfe is die mees algemene sirkulerende leukosiet. Neutrofiele speel 'n groot rol in fagositose en bakteriele vernietiging en hul aantal verhoog dramaties gedurende infeksie en ontsteking.

    Die kern bestaan gewoonlik uit 2-5 lobbe wat deur middel van 'n dun draadjie chromatien aan mekaar geheg is. In die vrou vertoon ongeveer 3% van die kerne 'n aanhangsel, nl die Barr liggaampie, wat die X-chromosoom verteenwoordig. Die sitoplasma bevat drie tipes granules:

    1. Primêre granules wat asurofilies kleur en soort gelyk is aan lisosome.
    2. Sekondêre granules wat baie kleiner is en net-net sigbaar is met die lig mikroskoop. Dit is spesifiek aan neutrofiele en bevat inflammatoriese bemiddelaars.
    3. Tersiêre granules wat nog kleiner is as bg en wat ensieme bevat wat gesekreteer word in die ESM. Die ensieme speel 'n rol in sel adhesie en mag moontlik betrokke wees by fagositose.

  2. Eosinofiele besit 'n bilobêre kern en prominente eosinofiliese granules in die sitoplasma. Dit is betrokke by die bevegting van parasitiese infeksies en speel 'n rol in allergiese reaksies. Hierdie granules bevat proteïene, wat 'n belangrike rol in die patogenese van asma speel.

  3. Basofiele besit ook 'n bilobêre kern, wat dikwels weg raak agter groot, basofiliese granules in die sitoplasma. Hulle is bloed voorlopers of mast selle en beweeg na die perifere weefsel. Basofiele speel 'n belangrike rol in die onmiddelike hipersensitiwe reaksies.
  • Coetzee et al p111-117
  • Stevens en Lowe p99-116
  • Wheater p46-64

Agranulosiete

Limfosiet
Limfosiet

Monosiet
Monosiete

Agranulosiete - geen prominente granules is in die sitoplasma teenwoordig nie.
  • Limfosiete
  • Monosiete
  1. Limfosiete is klein selle met baie min sitoplasma. Hulle word funksioneel in T- en B-selle verdeel en speel 'n belangrike rol in immuniteit.

  2. Monosiete is die bloed voorloper van makrofage. Hulle is groot selle wat 'n eksentriese niervormige kern besit en bleek blou gekleurde sitoplasma vertoon. Hierdie sitoplasma bevat 'n hele aantal pienk-pers granules. Monosiete is fagosities aktief en die granules bevat verterings ensieme.
  • Coetzee et al p111-117
  • Stevens en Lowe p99-116
  • Wheater p46-64

Rooibloedselle en plaatjies

Rooibloedsel
Rooibloedsel

Bloedplaatjies
Bloedplaatjies

Soogdiere se rooibloedselle is 'n bikonkawe skyf sonder kern of organelle. Die selle is gespesialiseerd vir O2 en CO2 vervoer en bestaan hoofsaaklik uit die respiratoriese pigment hemoglobien. Rooibloedselle vertoon in bloed smere as helder pienk gekleurde selle met 'n ligter sentrale gedeelte. Sekere patologiese toestande veroorsaak veranderinge in hul kleur en morfologiese eienskappe. Vorm, grootte en kleur word dikwels gebruik om 'n besliste diagnose te maak.

Bloedplaatjies is nie ware selle nie. Dit is sitoplasmiese fragmente afkomstig van megakariosiete, groot voorloper selle wat in die beenmurg gevorm word. Bloedplaatjies bevat meeste van die gewone organelle, sowel as vier tipes granules. Op 'n bloedsmeer vertoon plaatjies 'n bleek blou perifere gebied, die hialomeer en 'n sentrale gebied, die granulomeer, wat klein azurofiliese granules bevat. Die granules bevat bemiddelaars wat 'n rol speel in beide stolling van bloed en vaskulêre herstel. Plaatjies heg vas aan beskadigde bloedvate om 'n sogenaamde plaatjie-prop te vorm. Ongelukkig kleef bloedplaatjies ook aan abnormale bloedvate en veroorsaak dan verstopping van koronêre arteries wat aanleiding gee tot 'n hartaanval.

  • Coetzee et al p111-117
  • Stevens en Lowe p99-116
  • Wheater p46-64
back


© aug 202 marius loots